Sytuacja banków w I kw. 2016 r.

25 lipca, 2016

Komisja Nadzoru Finansowego opublikowała raport o sytuacji banków w I kwartale 2016 r., z którego wynika, że sytuacja sektora bankowego w tym okresie pozostawała stabilna, czemu sprzyjało utrzymujące się ożywienie gospodarki oraz środowisko rekordowo niskich stóp procentowych.

Inne istotne wnioski zawarte w raporcie

W I kwartale br. odnotowano wzmocnienie bazy kapitałowej (fundusze własne wzrosły z 159,1 mld zł na koniec ub.r. do 165,1 mld zł na koniec marca br., tj. o 3,8%; współczynnik kapitału Tier I wzrósł z 15,0% do 15,7%, a łączny współczynnik kapitałowy z 16,3% do 17,1%), co wynikało m.in. z pozostawienia w bankach większości zysków wypracowanych w 2015 r., jak też z wyłączenia ze sprawozdawczości SK Banku, którego upadłość w końcu ub.r. spowodowała silne pogorszenie miar adekwatności w sektorze banków spółdzielczych.

Na koniec marca br. dwa banki spółdzielcze nie spełniały minimalnych wymagań regulacyjnych (jeden w zakresie minimalnego poziomu kapitału założycielskiego, drugi w zakresie minimalnych poziomów współczynników kapitałowych). Ponadto sześć banków komercyjnych oraz trzydzieści sześć banków spółdzielczych nie spełniało zaleceń KNF w sprawie minimalnych poziomów współczynników kapitałowych tj. współczynnika kapitału Tier I oraz łącznego współczynnika kapitałowego na poziomie nie niższym niż odpowiednio 10,25% oraz 13,25% łącznej kwoty ekspozycji na ryzyko powiększonych o tzw. „domiar”. Udział tych banków w systemie był ograniczony (14,5%), jednak zjawisko to należy uznać za niekorzystne.

Pomimo relatywnie zadowalającej sytuacji bieżącej rekomendowane jest utrzymanie mocnej bazy kapitałowej, a w przypadku niektórych banków jej dalsze wzmocnienie. Głównym czynnikiem ryzyka w zakresie kapitałów pozostaje ewentualne ustawowe rozwiązanie kwestii walutowych kredytów mieszkaniowych. Dodatkowo należy mieć na uwadze, zmniejszone możliwości tworzenia kapitałów w drodze akumulacji zysków, co wynika z malejącej zyskowności sektora bankowego (może to również zmniejszać skłonność inwestorów do inwestowania w banki, co niektórym podmiotom może ograniczać możliwości pozyskania kapitału na rynku).

Sytuacja w zakresie bieżącej płynności była dobra. Podstawowe miary płynności pozostają względnie stabilne i utrzymują się na zadowalających poziomach (dodatnia luka płynności krótkoterminowej wzrosła z 157,7 mld zł na koniec ub.r. do 159,1 mld zł na koniec marca br., choć współczynnik płynności krótkoterminowej obniżył się z 1,50 do 1,42).

Pomimo zadowalającej sytuacji w zakresie bieżącej płynności, stale zalecane są działania zmierzające do wzrostu stabilności źródeł finansowania (w szczególności dywersyfikacja źródeł finansowania oraz wydłużanie terminów wymagalności zobowiązań).

Wynik finansowy netto zrealizowany przez sektor bankowy w I kwartale br. okazał się znacznie niższy niż w analogicznym okresie ub.r. (wynik finansowy netto sektora bankowego wyniósł 3 203 mln zł i był o 954 mln zł, tj. o 23,0% niższy niż w I kwartale ub.r.; pogorszenie wyników odnotowano w 331 podmiotach skupiających 50,5% aktywów sektora; 15 podmiotów wykazało stratę w łącznej wysokości 438 mln zł). Pogorszenie wyników sektora bankowego nastąpiło za sprawą obniżenia wyniku z działalności bankowej, wzrostu kosztów działania oraz wzrostu ujemnego salda odpisów i rezerw. W przeciwnym kierunku oddziaływał wzrost dodatniego salda pozostałych przychodów i kosztów operacyjnych, jak też wyniku na operacjach nadzwyczajnych.

Pogorszenie wyniku działalności bankowej (o 299 mln zł; ‐2,1%) nastąpiło pomimo poprawy wyniku odsetkowego (o 510 mln zł; 5,9%), na skutek obniżenia wyniku z tytułu opłat i prowizji (‐164 mln zł; ‐5,0%) oraz wyniku z pozostałej działalności bankowej (‐645 mln zł; ‐25,6%). Poprawa wyniku odsetkowego była konsekwencją zakończenia dostosowania banków do zmiany stóp procentowych NBP dokonanej przez RPP w I kwartale ub.r., jak też zmian w polityce depozytowo‐kredytowej dokonanych w związku z uchwaleniem ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych (obniżenia oprocentowania depozytów gospodarstw domowych i przedsiębiorstw, jak też wzrostu oprocentowania kredytów dla gospodarstw domowych).

W rezultacie dokonanych zmian odnotowano niewielkie obniżenie przychodów odsetkowych (‐276 mln zł; ‐2,1%), przy jednoczesnym silnym obniżeniu kosztów odsetkowych (‐786 mln zł; ‐16,1%). Z kolei obniżenie wyniku z tytułu opłat i prowizji spowodowane było głównie zmniejszeniem w części banków przychodów z tytułu sprzedaży ubezpieczeń i produktów inwestycyjnych, przychodów z tytułu udzielonych kredytów i pożyczek oraz operacji papierami wartościowymi. Natomiast obniżenie wyniku z pozostałej działalności bankowej to przede wszystkim efekt bazy statystycznej, która w ubiegłym roku znajdowała się pod istotnym wpływem zdarzeń o charakterze jednorazowym (w szczególności sprzedaży części udziałów w jednostkach podporządkowanych).

Silny wzrostów kosztów działania (o 706 mln zł; 10,0%), wynikał przede wszystkim z uchwalenia ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych. W konsekwencji w I kwartale br. 19 banków zapłaciło podatek w łącznej wysokości 605 mln zł. Inne pozycje kosztów wzrosły w umiarkowanym stopniu lub też uległy redukcji (należy jednak odnotować istotny wzrost kosztów pracowniczych, ale wynikało to ze zdarzenia o charakterze jednorazowym).

Wzrost ujemnego salda odpisów i rezerw (o 304 mln zł, tj. o 16,3%) wynikał głównie ze znacznego wzrostu odpisów z tytułu aktywów niefinansowych (o 312 mln zł) na skutek dodatkowych korekt wyceny aktywów w jednym z banków. Dodatkowo odnotowano obniżenie wyniku z tytułu IBNR, wzrost rezerw oraz odpisów na kredyty konsumpcyjne i pozostałe kredyty dla gospodarstw domowych.

Utrzymujące się ożywienie gospodarcze oraz związana z nim poprawa sytuacji na rynku pracy, sprzyjały umiarkowanemu wzrostowi skali działania sektora bankowego, przy czym odnotowany w I kwartale br. przyrost sumy bilansowej sektora (o 31,0 mld zł, tj. o 1,9%; skorygowany o około 33,6 mld zł, tj. o 2,1%) był Informacja o sytuacji banków w I kwartale 2016 r. nieco wyższy niż w ub.r. Głównymi obszarem przyrostu po stronie aktywów był portfel instrumentów dłużnych (głównie obligacje skarbowe), a po stronie zobowiązań depozyty sektora budżetowego, przy czym znaczny wzrost stanu papierów skarbowych należy wiązać z wprowadzeniem podatku od niektórych instytucji finansowych.

Banki kontynuowały działania zmierzające do wzrostu efektywności działania w drodze optymalizacji zatrudnienia i sieci sprzedaży. Wprawdzie w I kwartale br. odnotowano wzrost zatrudnienia (o 0,7 tys. osób), ale wynikało to ze zdarzenia o charakterze jednorazowym. Gdyby je wyeliminować to liczba zatrudnionych w sektorze bankowym uległaby relatywnie wysokiemu obniżeniu (o ponad 2 tys. osób). Sieć sprzedaży uległa redukcji (o 209 placówek). Należy liczyć się z tym, że stały rozwój elektronicznych kanałów dostępów, jak też presja na ograniczenie kosztów będą oddziaływały w kierunku ograniczania zatrudnienia i sieci sprzedaży w kolejnych okresach.

Poziom koncentracji nie uległ istotnej zmianie (udział 10‐ciu największych banków w aktywach sektora nie zmienił się w stosunku do stanu na koniec ub.r. i wynosił 70,5%, a ich udział w depozytach i kredytach dla sektora niefinansowego uległ marginalnemu obniżeniu do odpowiednio 73,2% oraz 69,7%).

W strukturze własnościowej sektora odnotowano wzrost udziału w aktywach banków kontrolowanych przez inwestorów krajowych (z 41,0% do 42,8%), ale wynikało to głównie z okresowego wzrostu sumy bilansowej banku państwowego.